Көтеріңкі жарық сезгіштік: құрғақ көз симптомы

Фотофобия немесе жарықтан қорқу – табиғи немесе жасанды жарқын жарықта көздегі ыңғайсыздық мен ауыру сезімі осылай аталады. Оның симптомдары мен себептері қандай? Мүмкін мұндай жағымсыз сезімдер норма шығар? Жарықтан қорқу міндетті түрде аурудың белгісі ме?

Барлығымыз да қараңғы бөлмеден шыққанда күн сәулесінен көзімізді сығырайтамыз, қараңғы уақытта өтіп бара жатқан көліктердің фараларына қарамауға тырысамыз. Біздің көздеріміз қалыпты және ыңғайлы деп қабылдайтын жарық жарқындылығының белгілі бір деңгейі бар. Бірақ егер ол тым қатты болса, көрмей қалу сезімі және көру қабілетінің қысқа уақытқа нашарлауы орын алады – бұл толықтай орынды реакция. Әдетте жаңа жағдайларға бейімделу үшін көзге бірнеше секунд немесе тіпті минут қажет.

Бірақ егер мұндай реакция жарық әдеттегідей болғанда да туындайтынын байқасаңыз – көзде жайсыздық сезімі болса, ауырсыну пайда болса, көздеріңізді жапқыңыз келсе – бұл жарықтан қорқу.

Жоғарыда айтылғандардан басқа қандай симптомдар онымен бірге жүруі мүмкін:

• көздегі жану және қышу сезімі
• көз алдындағы «шыбындар»
• бұлыңғыр көру
• көз жасының ағуы
• бас ауруы

Сонымен қатар, фотофобия көз бұлшықеттерінің еріксіз жиырылуымен, конвульсиялық жыпылықтаумен, склераның (көз ақуыздарының) түсінің өзгеруімен көрінуі мүмкін. Ауыр симптом – жарықты толық көтере алмау кезінде көзді аша алмау. Негізгі симптомдарға қосымша, қызба, қалтырау, тітіркену, ұйқышылдық, жүрек айну және құсу, мойын бұлшықеттерінің қаттылығы пайда болуы мүмкін. Мұның бәрі – офтальмолог құзыретінің аясынан кейде тыс болатын күрделі проблемалардың белгілері.

Неліктен көздер жарқын жарыққа шыдамайды?

Жарықтан қорқу себептері өте көп, және жоғарыда айтылғандай, олардың барлығы офтальмология саласына қатысты емес. Дегенмен, ең көп таралған және айқын себебі – офтальмологиялық аурулар мен жарақаттар. Бұл қабыну аурулары (конъюнктивит, кератит, увеит), көздің торлы қабығының қабыршақтануы, көздің күнге күюі, эрозия және мөлдір қабықтың әртүрлі зақымдануы.

Жарықтан қорқудың басқа себептері де мүмкін:

• Көбінесе көздер аллергиялық реакциялар, оның ішінде маусымдық реакциялар, кейде респираторлық вирустық инфекция немесе қызылша, қызамық, менингит, энцефалит сияқты аурулар кезінде жарқын жарыққа шыдамайды.
• Бас сақинасы негізінен жарықтан қорқумен бірге жүреді.
• Антибиотиктер сияқты кейбір дәрі-дәрмектерді қабылдау жарыққа сезімталдыққа әсер етуі мүмкін.
• Фотофобияның ауыр көріністері альбиностарда туа біткен қасиет болуы мүмкін. Сонымен қатар, көздерінің түсі ашық адамдар қара көзді адамдармен салыстырғанда ультракүлгін сәулелерге көбірек сезімтал келеді.
• Офтальмологиялық араласулар жарыққа төзбеушілікке әкелуі мүмкін – мысалы, көру қабілетін лазерлік түзету немесе көз қарашығын кеңейтуге арналған препараттар қолданылатын көз түбінің жай-күйін әдеттегі тексеру.
• Кейде жарықтан қорқу жанаспалы линзаларды дұрыс таңдамаған кезде көрінеді, нәтижесінде көздің беті тітіркеніп, жоғары сезімталдық пайда болады.
• Құрғақ көз синдромы – орташа фотофобияның (немесе жарқын жарыққа көтеріңкі сезімталдықтың) ең көп таралған себептерінің бірі. Фотофобияның әлсіз және орташа дәрежеде көрінуі – құрғақ көз синдромына тән белгі. Көздің құрғақтығы, әдетте, мөлдір қабықтың осалдығының жоғарылауына әкеледі. Мұндай жағдайларда жел, түтін, су және, әрине, жарқын жарық ауырсынуды тудыратын күшті тітіркендіргіш болуы мүмкін.

Фотофобияны қалай емдеуге болады?

Жарқын жарыққа қысқа мерзімді жоғары сезімталдық норма болып табылады және дәрігерге баруды талап етпейді. Бірақ егер көздер кенеттен жарқын жарыққа ғана емес, сонымен қатар кез келген жарыққа үйреншікті емес және ауыр реакция берсе, офтальмологқа баруды кейінге қалдырмаңыз. Сондай-ақ, өз-өзіңізді диагностикалау және өз-өзіңізді емдеумен айналыспаңыз. Дегенмен, дәрігермен кеңескенге дейін жағдайды жеңілдетуге болады:

• Қарқынды жарықтан аулақ болыңыз, жылдың кез келген уақытында далаға шықпас бұрын, “2” немесе “3” санатындағы жарық сүзгісі және UV-сәулелену сүзгісі бар көзілдірік туралы ұмытпаңыз.
• Егер сіз дәрі-дәрмектерді немесе дәріханалық қоспаларды қабылдасаңыз, ықтимал жанама әсерлердің тізімін қараңыз.
• Көзге жүктемені мүмкіндігінше азайтыңыз: теледидарды аз көріңіз, гаджеттерді пайдалану, кітап оқу немесе қолөнермен айналысу уақытын шектеңіз.
• Құрамында консерванттар жоқ ылғалдандыратын көз тамшыларын қолданыңыз. Офтальмологтар мұндай препараттарды көздің құрғақтығы кезінде ыңғайсыздықты тез жою және құрғақ көз синдромын ұзақ уақыт емдеу үшін тағайындайды. Құрғақ көзге арналған тамшылар көздің бетін ылғалдандырады, табиғи көз қабыршағына ұқсас пленка жасайды. Жоғары молекулалы гиалурон қышқылына негізделген препараттардың қасиеттерінің арқасында, олардың ішінде Хило-Комод және неміс Хило желісінің басқа офтальмологиялық құралдары бар, қысқа уақытта қабақтың астындағы бөтен дененің болу сезімі, жел кезіндегі жастың ағуы және жарқын жарыққа сезімталдықтың жоғарылауы сияқты құрғақ көз симптомдарынан құтылуға болады.

Назар аударыңыз: жанаспалы линзаларды үнемі киюден, шамадан тыс шаршаудан немесе құрғақ көз синдромынан туындаған фотофобияны арнайы тамшылардың көмегімен қосымша ылғалдандыру арқылы жоюға болады. Егер құрғақ көздердің қатысы болмаса және патология неврологиялық немесе жұқпалы аурулардан туындаса, фотофобияны тиімді емдеу үшін басқа мамандардың кеңесі қажет.