Компьютер алдында көру қабілетінен қалай айырылмауға болады

Көру қабілеті бірнеше себептермен нашарлауы мүмкін. Олардың негізгілері – рефракцияның бұзылуы (астигматизм, сығырлық, алыстан көргіштік), жастық өзгерістер (катаракта, глаукома, торлы қабықтың жастық макулодистрофиясы), жарақаттар және механикалық зақымданулар. Бірақ біздің көпшілігіміз басқа проблема туралы естідік және тіпті сезіндік – компьютермен тұрақты жұмыс істейтін адамдар арасында кең тараған құрғақ көз синдромы.

Монитор алдында көз неге тез шаршайды?

“Компьютер кесірінен нашар көру қабілеті”, “монитор кесірінен көз ауырады”, “кеңседе және үйде көздің құрғауы қинайды”, “компьютер кесірінен қызыл көздер”… Біз бұл шағымдарды достарымыздан және таныстармыздан жиі естиміз, өздеріміз де жиі шағымданамыз. Компьютермен жұмыс істеу, сондай-ақ гаджеттер мен смартфондар біздің өмірімізді айтарлықтай жеңілдетеді және оны өнімді етеді, бірақ “құрғақ көз” синдромының пайда болуы сияқты проблеманың алғашқы себебі болып табылады.

Монитор алдындағы жұмыс біздің көзімізге неге бұлайша әсер етеді?

Негізгі себептері мыналар:

• Біз монитордан ақпаратты оқимыз және зейін қоюға тырысамыз, салдарынан – көзді сирек жыпылықтатамыз. Біз әдеттегі істермен айналысқанда орта есеппен минутына 25 рет көзді жыпылықтатамыз. Көзді әрбір жыпылықтатқан кезде көз алмасын қорғайтын жаскөз қабыршағы жаңартылады. Бұл көзжасының тез булануын болдырмайды және біз жайсыздық сезінбейміз. Бірақ біз жұмысқа кірісіп кетіп, монитордағы ақпаратқа зейін салғанда, көзді жыпылықтатуды ұмытып кетеміз. Нәтижесінде жоғары көру жүктемесі кезінде қорғаныш көзжас қабыршағы екі есе сирек жаңартылады, бірақ бұл ретте булануын жалғастырады. Нәтижесінде көз ылғалданудың жетіспеушілігінен зардап шегеді.
• Негізінен көпшілік адам жылы және жайлы бөлмелерде компьютермен жұмыс істейді. Бұл жақсы, бірақ ауа жиі жағдайда қатты құрғап кетеді. Егер нормалар туралы айтатын болсақ, кеңселер мен жұмыс кабинеттеріндегі ауаның ылғалдылығы 40-60%-ды құрауы тиіс. Осы көрсеткіштерді ұстану үшін күніне бірнеше рет, тіпті қыс мезгілінде де бөлмені жақсы желдету қажет. Бұл ұсынымдарды біз қаншалықты жиі ұстанамыз? Сұрақ риторикалық. Суық кезде біз кондиционер мен жылыту аспаптарын қосып, жағдайды ушықтырамыз. Ылғалдылық деңгейі айтарлықтай төмендейді және біздің көзжас қабыршағымыз тезірек кебеді. Ал монитор алдында біз көзімізді айтарлықтай сирек жыпылықтатамыз…
• Іс жүзінде ешкім ұсынылған жұмыс және демалыс режимін ұстанбайды. Ең дұрысы, біз 30-40 минут бойы қарқынды жұмыс істегеннен кейін 10 минуттық демалуға кетіп, сол сәтте компьютерді, смартфонды немесе планшетті пайдаланбауымыз керек. Қарапайым жаттығулар жасаған дұрыс: әртүрлі қашықтықта орналасқан түрлі заттарға зейін аудару. Үзілістерде оқу туралы ұмытыңыз, себебі бұл көз үшін қосымша ауыртпалық. Егер бұл режимді ұстанбасаңыз, көру қабілетінің проблемаларын тез “иеленуіңіз” мүмкін. Ал егер олар пайда болса, онда режимнің болмауы жағдайды ушықтыруы мүмкін. Көбінесе құрғақ көз синдромының пайда болуы бірінші ескерту болып табылады.

Құрғақ көз синдромы: проблеманы қалай тануға болады?

Құрғақ көз синдромы бірқатар симптомдар бойынша анықталады. Көбінесе ол көру жүктемесі жоғары адамдарда пайда болады. Негізгі симптомдар арасында:

• көзді жыпылықтатқан кездегі көздің жайсыздығы мен құрғақтығы;
• жұмыс күнінің соңына қарай көздің қызаруы;
• көзге құмның немесе бөгде дененің түсу сезімі;
• жоғары жүктеме кезінде және компьютермен ұзақ уақыт жұмыс істегенде көру қабілетінің төмендеуі;
• көздің ашып ауыруы және қышуы;
• жұмыс кезінде тез шаршау, зейін қоюдың төмендеуі.

Көбінесе бұл симптомдар кәсіби бағдарламашылар, сәулетшілер, бухгалтерлер, журналистер, дизайнерлер арасында, яғни күні бойы компьютермен үздіксіз жұмыс істейтін және экранға көп зейін қоятындар арасында кездеседі. Құрғақ көз проблемасына көлік жүргізушілер сирегірек тап болады – түнгі уақытта жұмыс істейтіндер қауіпті аймақта. Сондай-ақ құрғақ көз синдромына ауасы құрғақ шаңды үй-жайларда, мысалы, техникалық талаптар бойынша ауасының ылғалдығы төмен болуы тиіс кітапханаларда немесе қоймаларда жұмыс істейтін адамдар ұшырайды.

Көздегі құрғақтық сезімі көзге жайлылық сезімін қамтамасыз ету үшін көзжасы қабыршағы жеткілікті түрде жаңарып үлгермейтіндіктен пайда болады.  Ұзақ демалудан кейін кетуі мүмкін қызару мен тітіркену пайда болады. Құрғақ көз синдромымен сондай-ақ симптомдар пайда болған кезде немесе алдын алу үшін пайдалануға кеңес берілетін жасанды көзжас препараттарының көмегімен күресуге болады.

Егер тамшылар екі-үш күн бойы күтілген жеңілдік сезімін әкелмесе, офтальмолог-дәрігерге барып, аурудың себебін анықтау қажет.

Жасанды көзжас: қандай препаратты таңдаған дұрыс?

Жасанды көзжас препараттары әр дәріханада үлкен ассортиментте ұсынылған. Бірақ неғұрлым табиғи құралдарды таңдаған жөн. Бұл міндетті түрде тамшылар болуы тиіс емес. Мысалы, Хило-Комод Форте препараты гель түрінде сатылады және пайдаланғанда өте үнемді. Тамшылар түріндегі Хило-Комод препараты да бар. Осы офтальмологиялық препараттардың артықшылықтарын қарастырайық.

Хило-Комод тамшыларында 1 мг натрий гиалуронаты бар. Бұл көзжасына ұқсайтын қазіргі заманғы препараттармен қолданылатын белсенді зат. Химиялық құрамы бойынша бұл компонент табиғи көзжасына өте ұқсас, сондықтан құрғақ көз синдромы кезінде өте қолайлы. Табиғилығы арқасында ол аллергиялық реакцияларды тудырмайды. Көзді қосымша ылғалдандыру үшін препаратты күніне 3 рет 1 тамшыдан пайдалануға кеңес беріледі. Күрделі жағдайларда дәрігерлер күн сайын 10 рет тамызуды тағайындауы мүмкін. Тамшылардың арқасында көзде көзжасының булануын болдырмайтын және қосымша ылғалдануды қамтамасыз ететін қорғаныс қабыршағы пайда болады.

Басқа препарат – Хило-Комод Форте – консистенциясы тығызырақ және гельге ұқсайды, бірақ нұсқаулығы бойынша тамшы болып саналады. Қоюлық натрий гиалуронатының екі есе мөлшері салдарынан қалыптасады. Оны тәулігіне 3-10 рет пайдалануға болады, бірақ іс жүзінде ол әлдеқайда сирек қолданылады, себебі тұрақты қорғаныс қабыршағын құрайды. Екі препараттың да бірдей әсері бар, бірақ Хило-Комод Форте үнемдірек жұмсалады.

Оңтайлы нұсқаны таңдау үшін біз екі препаратты да сынауға кеңес береміз. Оларды пайдалануға үлгермеймін деп қорықпаңыз. Заманауи қаптамасының арқасында препараттар ұзақ сақталады және 6 ай бойы өз қасиеттерін жоғалтпайды. Тамшыларды пайдалану мүлдем қауіпсіз, себебі олардың құрамында фосфаттар мен консерванттар жоқ.